«Στις 6 Απρίλη του 1941, οι δυνάμεις του Άξονα κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον της Ελλάδας. Όπως απάντησαν στους Ιταλούς Φασίστες ΟΧΙ, στις 28 του Οκτώβρη του 1940, έτσι απάντησαν και στους Γερμανούς Ναζιστές. Εδώ, στη Μακεδονική γη, ακούστηκε το δεύτερο ΟΧΙ εκείνη τη μέρα.

Από την 1η Μάρτη, η Γερμανία είχε στο πλευρό της τη Βουλγαρία, που προσδοκούσε (μετά από συμφωνία) σε ανακατανομή εδαφών της κοιλάδας του Στρυμόνα και έξοδο προς το Αιγαίο. Η θλιβερή ιστορία της αύτανδρης παράδοσης των οχυρών του Ρούπελ, στις 27 Μάη του 1916 (λόγω πεποιθήσεων της τότε Κ(κ)υβέρνησης), δεν επρόκειτο να επαναληφθεί. Τώρα πια, η οριογραμμή του Ρούπελ περιλάμβανε τμήμα αμυντικών οχυρωματικών έργων συνολικού μήκους 155 χιλιομέτρων, που προστάτευαν τα βόρεια τμήματα της Μακεδονίας και Θράκης (μέχρι τον Αξιό ποταμό περίπου). Σήραγγες που συγκοινωνούσαν μεταξύ τους, ήταν τρόπος επικοινωνίας μεταξύ πολυβολείων, πυροβολείων και παρατηρητήριων, τα οποία είχαν τοποθετηθεί σε στρατηγικά σημεία. Τα οχυρά αυτά, άντεξαν ανελέητους βομβαρδισμούς [πολλά απ’ αυτά βρίσκονται ακόμη και σήμερα σε άριστη κατάσταση, λόγω της εξαιρετικής κατασκευής τους], αναχαίτισαν τανκ,… ακόμη και αεροπλάνα στούκας καταρρίφθηκαν μετά από επιτυχημένες βολές!

Παρ’ ότι και οι ενάντιες δυνάμεις ήταν αριθμητικά υπέρτερες και εκτός αυτού δεν υπήρχε αεροπορική υποστήριξη, οι υπερασπιστές των Ελληνικών συνόρων δε φοβήθηκαν τις σιδερόφρακτες Μεραρχίες, τα τανκ και τα στούκας. Εκεί ξανάζησαν οι Θερμοπύλες, το 1941… Ενδεικτικά αναφέρω, ότι στα οχυρά Ντασάβαλι και Λίσσε, σε περίοδο τεσσάρων ημερών, 8 ήταν οι Έλληνες τραυματίες, ενώ περίπου 1.800 ήταν το σύνολο νεκρών και τραυματιών των Γερμανών. Επίσης, στο αντέρισμα Σύλλα (μεταξύ των οχυρών Μαλιάγκα και Περιθώρι), όλοι κι όλοι οι υπερασπιστές, ήταν 15 ήρωες Έλληνες στρατιώτες, μέσα σε υπόγειο πολυβολείο χωρίς υπόγεια στοά! Εκεί έπεσαν νεκροί 2.187 Γερμανοί και άλλοι 6.103 τραυματίστηκαν. Στα ίδια τα οχυρά του Ρούπελ, 555 Γερμανοί σκοτώθηκαν, 2.134 τραυματίστηκαν και 170 και πλέον, αγνοούνται. Πράξεις ηρωισμού διηγούνται όλα τα οχυρά της Ανατολικής Μακεδονίας, όπως τα Ιστίμπεη, Κέλκαγια, Αρπαλούκια, Καρατάς,…

Απ’ τον πλακόστρωτο χώρο της σύνθεσης της Πίνδου, ανηφορίζουμε τα σκαλοπάτια και φτάνουμε σ’ ένα άλλο γωνιακό χώρο. Αριστερά, πάνω από το μικρό άνοιγμα, προσπαθούμε (μιας που είναι καμουφλαρισμένα και διακριτά από διαφορετικές γωνίες) να ανακαλύψουμε δυο απ’ τα πολλά πολυβολεία του Ρούπελ.

Ήμουνα τυχερός, γιατί στις 6 Απρίλη του 1988, σε γιορτή που γίνεται κάθε χρόνο, βρήκα τρεις απ’ τους ηρωικούς φαντάρους που πολέμησαν τότε εκεί και μίλησα μαζί τους. Τους θαύμασα καθώς άκουσα τα γεγονότα (όπως τα διάβασα) και συγκινήθηκα με την απλότητα και τη σεμνότητα που τους διέκρινε. Μου είπαν πως: “δεν κάναμε τίποτε μεγαλύτερο, απ’ αυτό που θα ’κανε και έκαμε, κάθε Έλληνας για την Ελλάδα”. Βέβαια, τα φώτα της δημοσιότητας είχαν πέσει σε κάποιους πολιτικούς και όχι σε ήρωες. Έτσι αποφάσισα κι εγώ, να μη ξεχάσω εκείνη τη μέρα.

Τον χώρο αυτό, τον δημιούργησα από τα πολλά κενά που άφησε το θέμα του “Ορεινού Χειρουργείου”. Έχοντας υπ’ όψιν τον πραγματικό χώρο που είδα, περπάτησα και αποτύπωσα, προσπάθησα να αναπαραστήσω τα πολυβολεία σε κλίμακα 1:1. Χρησιμοποιώντας γνωστά υλικά, καλούπωσα τις επιφάνειες, τις πατινάρισα και μετά επένδυσα με ξύλινες σανίδες τα ανοίγματα (η αρχική χρήση τους ήταν για να αποφεύγεται ο εξοστρακισμός των βλημάτων/θραυσμάτων).

Τα τρία μεγάλα κέντρα που πάλεψαν ενάντια στο Φασισμό και το Ναζισμό, ήταν η Ήπειρος, η Μακεδονία και η Κρήτη. Από τις 6 Απρίλη, έως και τις 30 Μάη (στην Κρήτη), πάνω από 30.000 Γερμανοί έχασαν τις ζωές τους. Έτσι πληρώθηκε το πάτημα της μπότας στην Ελλάδα.»

Παύλος Βρέλλης, Μπιζάνι 1994