«Η Κύπρος, με τα 3.000 χρόνια Ιστορίας και Πολιτισμού, δεν είναι απλώς Ελληνική. Είναι Ελλάδα. Στάθηκε ακλόνητη, υποστηρίζοντας πάντα τα υψηλά της ιδανικά. Τη λευτεριά από τους Άγγλους (1878) την πήρε με θυσίες στον αγώνα που ’κανε το 1955-1959. Αντιστάθηκε γενναία στην προδοσία των μεγάλων της γης, που υποστήριξαν τον Τούρκο κατακτητή το 1974, όταν το 82% του πληθυσμού του νησιού ήταν Έλληνες. Φαντάζομαι ότι κι αυτό είναι μια αντίληψη περί … μειονοτήτων, δημιουργημένη από υποκριτές που συμβαίνει να είναι και δυνατοί και ξεδιάντροποι.

Αφήνουν τα μέρη τους πάνω από 200.000 πρόσφυγες, περίπου 1.600 παραμένουν αγνοούμενοι και τουλάχιστον 4.000 μένουν πίσω, νεκροί. Απ’ όλους τους Κύπριους που γνώρισα και συνομίλησα, δεν υπήρξε κάποιος που να μη θέλει να ξαναγυρίσει στον τόπο του.

Δημιούργησα εδώ, μια υπερρεαλιστική σύνθεση αφιερωμένη στο δράμα της Κύπρου, το 1974 και τη γενναία, αδούλωτη, απροσκύνητη Κυπριακή ψυχή.

Σε δεύτερο πλάνο, συμβολικά, μια ανώνυμη Κύπρια, στέκει όρθια, δείχνοντας φωτογραφία αγαπημένου της προσώπου. Διαμαρτύρεται σιωπηλά σ’ όλους τους πολιτισμένους λαούς και καταγγέλλει τον εισβολέα. Είναι η Κύπρια μάνα, η αδερφή, η κόρη. που στέκει σ’ αυτό τον αγώνα μ’ όλη της την ψυχή. Δείχνει το χρέος για δικαίωση, την ανάγκη για τον αγώνα της διατήρησης του Ελληνισμού, την κοινή πολιτιστική κληρονομιά: σα Ταναγραία(*) σκεπτόμενη.

Σε πρώτο πλάνο, τοποθετώ τον άγνωστο (Χ) υποκινητή της καταστροφής αυτής, πάνω σε καρέκλα σκηνοθέτη. Χρόνος που συνέλαβε το σχέδιο: άγνωστος (Χ) (σε εμάς). Για το κοινωνικό του “απρόσωπο-πρόσωπο”, μπορούμε να συνάγουμε μια γενική γνώμη-εντύπωση, από τα ρούχα του. Με την απουσία του, συμβολίζω όχι μόνο την ταυτότητα του ίδιου, αλλά και τον φαινομενικά πολιτισμένο άνθρωπο, τον αδιάφορο μέχρι σήμερα γι αυτή την Τραγωδία. Δεν υπάρχει καμιά μορφή σ’ αυτό το πλάνο. Όσο για τη γνώμη που έχει για εμάς τους θεατές, αυτή εκφράζεται άμεσα με το χαρτί υγείας.

Το μόνο που γράφω λακωνικά, είναι:

“Ο Πρόεδρος Χ σε χρόνο Χ, σκηνοθετεί στο όνομα της Κύπρου“.

(*) Ταναγραίες είναι γυναικείες μορφές υπέροχης πλαστικότητας. Μικρές σε μέγεθος, αποτελούν κοινή πολιτιστική κληρονομιά μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, μιας που και στους δυο τόπους (Τανάγρα και Κύπρος) βρέθηκαν παρόμοιας τεχνοτροπίας αγαλματίδια (κυρίως ως κτερίσματα).»

Παύλος Βρέλλης, Μπιζάνι 1994